ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਰੀਆਂ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀਆਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੈ ਪਰ ਮਾਘ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਫਲਦਾਇਕ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਧਾਰਮਿਕ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਦਿਨ ਸਾਰੇ ਦੇਵੀ ਦੇਵਤੇ ਸੋਨਾ ਲੈ ਕੇ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਗੰਗਾ ‘ਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਦਿਨ ਗੰਗਾ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਪਵਿੱਤਰ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਸ਼ੁਭ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ ਮਾਘ ਪੂਰਨਿਮਾ 24 ਫਰਵਰੀ ਦਿਨ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਨੂੰ ਹੀ ਮਨਾਈ ਜਾਵੇਗੀ।
ਮਾਘ ਪੂਰਨਿਮਾ ਉਪਾਅ (ਮਾਘ ਪੂਰਨਿਮਾ ਉਪਾਏ)
1. ਮਾਘ ਪੂਰਨਿਮਾ ‘ਤੇ ਪਵਿੱਤਰ ਨਦੀਆਂ ਅਤੇ ਝੀਲਾਂ ‘ਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਇਸ ਦਿਨ ਗੰਗਾ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਪਵਿੱਤਰ ਨਦੀ ਜਾਂ ਝੀਲ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਕਈ ਪਿਛਲੇ ਜਨਮਾਂ ਦੇ ਪਾਪ ਨਾਸ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਿਨ ਭਗਵਾਨ ਸਤਿਆਨਾਰਾਇਣ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸੁਣਾਉਣ ਦੀ ਵੀ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ।
2. ਇਸ ਦਿਨ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਤੇ ਮਾਂ ਲਕਸ਼ਮੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ‘ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਨਾਲ, ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ‘ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਸਾਰੇ ਦੁੱਖ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
3. ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਦਿਨ ਪੂਜਾ ਕਮਰੇ ‘ਚ ਘਿਓ ਦਾ ਅਖੰਡ ਦੀਵਾ ਜਗਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਸ਼ੁਭ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
4. ਮਾਘੀ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦੇ ਦਿਨ ਪੀਪਲ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ‘ਤੇ ਦੇਵੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਦਾ ਆਗਮਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਅੱਜ ਸਵੇਰੇ ਪੀਪਲ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਨੂੰ ਜਲ ਚੜ੍ਹਾਓ ਅਤੇ ਘਿਓ ਦਾ ਦੀਵਾ ਜਗਾਓ। ਇਸ ਦਿਨ ਪੂਰਵਜਾਂ ਨੂੰ ਦਾਨ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਪੁਰਖਿਆਂ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
5. ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਦਿਨ ਗਰੀਬਾਂ ਦਾ ਦਾਨ ਕਰਨਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਫਲਦਾਇਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਦਿਨ ਕੋਈ ਵੀ ਗਰੀਬ ਅਤੇ ਲੋੜਵੰਦ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਤਿਲ, ਕੰਬਲ, ਘਿਓ, ਫਲ ਆਦਿ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦਾਨ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਮਾਘ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦਾ ਮਹੱਤਵ
ਮਾਘ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਪੌਰਾਣਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਘ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦੇ ਦਿਨ ਦੇਵਤੇ ਰੂਪ ਬਦਲਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਗੰਗਾ ਵਿੱਚ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਜੋ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਕਲਪਵਾਸ (ਇੱਕ ਖਾਸ ਸਮੇਂ ਲਈ ਸੰਗਮ ਦੇ ਕੰਢੇ ‘ਤੇ ਨਿਵਾਸ) ਕਰਦੇ ਹਨ, ਮਾਘ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦੇ ਦਿਨ ਇਸ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮਾਨਤਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਕਲਪਵਾਸ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਮਾਘ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦੇ ਦਿਨ ਦੇਵੀ ਗੰਗਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਧੂਆਂ, ਸੰਤਾਂ ਅਤੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਨੂੰ ਸਤਿਕਾਰ ਸਹਿਤ ਭੋਜਨ ਚੜ੍ਹਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਘ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦੇ ਦਿਨ ਗੰਗਾ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀਆਂ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
